En busca de un entorno virtual de formación flexible y capaz de adaptarse a distintos contextos organizacionales

Autor/a

Talavera Pedrol, Núria

Director/a

Mondelo, Pedro R.

Fecha de defensa

2017-02-23

Páginas

444 p.



Departamento/Instituto

Universitat Politècnica de Catalunya. Departament d'Organització d'Empreses

Resumen

Today's organizations are embedded in highly demanding and changing markets, where knowledge and learning has become a key asset to remain competitive. Technology advances modify products and processes at high speed, lifecycle of products is getting shorter, globalization triggers the number of competitors, entry barriers decrease and staff mobility is very high. Organizations need to continuously adapt the profile of its workers to the changing needs and to those for an uncertain future. Thus learning institutions need to adopt a flexible learning system, able to meet a training demand that can be described as urgent, massive and diversified. A Virtual Learning Environment (VLE) allows creating and managing learning spaces (courses), where students and teachers interact with each other and learning resources over the Internet. These spaces are created within an organizational context that sets general policies and guidelines above courses. VLEs flexibility, known as its capability to match the requirements of different organizational contexts and learning programs, is one of the major challenges to address. This research aims to contribute to the generation of knowledge for the creation of more flexible virtual learning environments (VLE) which are capable to cope with the urgency and diversification of a massive learning demand. Framed in a real context el Centre dErgonomia i Prevenció de la Universitat Politècnica de Catalunya-, the research is aimed at finding real solutions to real problems. The starting point is the analysis of the institutional, administrative and academic organizational context and the objectives of the institution in order to define its e-learning strategy. The interest of the problem is verified by a literature review of the state of the art of the following subjects: the demand-driven training strategy approach for a more flexible learning, and the virtual learning environments evolution (VLE). After the initial analysis, three strategies have been identified to help managing a learning demand of such characteristics: E1) modularizing, reusing of contents and fitting course needs; E2) keeping enrolment permanently open; E3) suiting organizational context and its different audiences. To study these strategies, a VLE has been defined and implemented integrating the following features: 1) a content reusing model based on a repository of unit templates used to compose courses; 2) a course creation model based on three structural configurations and optional sections; 3) a set of features designed to meet the particularities of courses that keep enrolment open; 4) a corporate campus model organized in associated campus and collectives. The VLE has been implemented and exploited in several real organizational contexts, most of them related to the field of occupational risk prevention. After a period of ten years of operation, four organizational contexts are analyzed: 1) the context that originates de research; 2) a Learning Institution; 3) a Mutual Insurance Company for Occupational Accidents; 4) an External Occupational Health and Safety Service. The first two contexts correspond to training institutions offering a wide variety of programs to professionals who access them individually or through the companies in which they work. The other two context use the VLE with two different purposes: internal training of their workforce and training of the employees of its client companies in specific areas related to safety and health at work. The data registered in the e-learning platforms and the qualitative information from the support system have been analyzed in order to evaluate the functions implemented and to identify areas of improvement and other needs.


El contexto económico, social y tecnológico actual convierte la formación en un elemento clave para la competitividad de las organizaciones, que se ven obligadas a adaptar las competencias de sus trabajadores a las nuevas exigencias marcadas por un mercado global en continua evolución. Los requisitos de urgencia y diversificación de la demanda de formación obligan a su vez a las instituciones formativas a replantear sus estrategias para ofrecer de forma rápida programas especializados y personalizados a las necesidades de sus clientes. Los entornos virtuales de formación (VLE) constituyen uno de los pilares sobre los cuales se apoyan dichas estrategias y su capacidad de adaptación un aspecto relevante a considerar en el momento de seleccionarlo, adquirirlo, contratarlo o diseñarlo. El objetivo principal de esta investigación es precisamente contribuir a la generación de conocimiento para la creación de entornos virtuales de aprendizaje (VLEs) más flexibles y capaces de hacer frente a una demanda de formación urgente, masiva y diversificada. La investigación, enmarcada en un contexto real el Centre d'Ergonomia i Prevenció de la Universitat Politècnica de Catalunya-, se ha orientado a encontrar soluciones reales a problemas reales. El análisis del contexto institucional, administrativo y académico y los objetivos a corto y a medio plazo del centro en el momento en que se plantea poner en marcha una estrategia de e-learning constituyen el punto de partida. El interés del problema planteado se verifica mediante la revisión bibliográfica del estado del arte correspondiente a los conceptos siguientes: el giro de los sistemas de formación hacia la demanda para una formación más flexible y los entornos virtuales de enseñanza-aprendizaje. Fruto del análisis inicial, se plantea el estudio de tres posibles estrategias a utilizar para abordar una demanda de formación de las características citadas: E1) la modularización y reutilización de contenidos y la capacidad de adaptación a los distintos tipos de cursos; E2) la posibilidad de mantener la matrícula de los cursos permanentemente abierta; E3) la capacidad de adaptación del entorno a distintos contextos organizacionales y a las necesidades de colectivos específicos. Para el estudio de dichas estrategias, se diseña un VLE que integra entre otros aspectos: 1) un modelo de reutilización de contenidos basado en la existencia de un repositorio de aulas plantilla que se combinan entre sí para crear los cursos; 2) un modelo de creación de cursos basado en tres configuraciones estructurales y un conjunto de secciones optativas; 3) un conjunto de características dirigidas a atender las particularidades de los cursos abiertos; 4) un modelo de campus corporativo organizado en colectivos y campus asociados. El VLE se implementa e instala en distintos contextos organizacionales reales. Después de un período de diez años de explotación, se estudian cuatro casos relacionados con la formación en prevención de riesgos laborales y áreas afines: 1) el contexto que origina la investigación (Campus UPCplus); 2) una Empresa de Formación; 3) una Mutua de Accidentes de Trabajo; 4) un Servicio de Prevención. Los dos primeros contextos corresponden a instituciones de formación que ofrecen programas de formación de alcances muy diversos a profesionales que acceden a los mismos de forma individual o a través de las empresas en las que trabajan. Los otros dos contextos utilizan el VLE con dos objetivos diferenciados: la formación interna de sus plantillas y la capacitación en áreas específicas relacionadas con la seguridad y la salud en el trabajo de los empleados de sus empresas clientes. El análisis de los datos registrados en las bases de datos de las plataformas y la información cualitativa procedente del sistema de soporte y gestión de incidencias se utiliza para evaluar las características implementadas e identificar aspectos de mejora y nuevas necesidades.

Palabras clave

Virtual learning environment; Organisational context; E-learning; Entorno virtual de aprendizaje; Contexto organizacional; Orientación a la demanda; Demand driven

Materias

37 - Educación. Enseñanza. Formación. Tiempo libre; 65 - Gestión y organización. Administración y dirección de empresas. Publicidad. Relaciones públicas. Medios de comunicación de masas

Área de conocimiento

Àrees temàtiques de la UPC::Economia i organització d'empreses

Documentos

TNTP1de1.pdf

18.47Mb

 

Derechos

ADVERTIMENT. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

Este ítem aparece en la(s) siguiente(s) colección(ones)