Space-temporal analysis of radiocarbon evidence and associated archaeological record: from danube to ebro rivers and from bronze to iron ages

Author

Capuzzo, Giacomo

Director

Barceló, Juan A.

Leonardi, Giovanni

Date of defense

2014-07-30

ISBN

9788449046735

Legal Deposit

B-24519-2014

Pages

416 p.



Department/Institute

Universitat Autònoma de Barcelona. Departament d'Antropologia Social i de Prehistòria

Abstract

En esta tesis se ha abordado el problema histórico de la estandardización cultural que caracteriza las fases finales de la Edad del Bronce. En particular, se han analizado diferentes fenómenos de expansión y adopción de innovación que tuvieron lugar en Europa en el segundo milenio a.C. Al abordar estos temas hemos decidido seguir un enfoque cuantitativo. Desde un punto de vista metodológico, el punto de partida ha sido el desarrollo de la base de datos EUBAR que recoge más de 1700 dataciones radiocarbónicas de contextos arqueológicos georreferenciados, definidos por un conjunto de variables de presencia/ausencia de algunos tipos funcionales. La región analizada abarca un área desde el Ebro hasta el río Danubio (NE de la Península Ibérica, sur de Francia, norte de Italia, Suiza, Austria y sur de Alemania); la horquilla cronológica va de 1750 a 750 a.C. El análisis crítico de cada datación, en relación a la información tafonómica y estratigráfica de cada muestra, representa la columna vertebral de la base de datos. El primer logro ha sido proporcionar un nuevo modelo cronológico basado en el análisis estadístico bayesiano de las dataciones 14C procedentes de contextos arqueológicos fiables ubicados en el norte de Italia y en el sur de Francia. Aunque el número de fechas fiables sigue siendo bajo, ha sido posible desarrollar cuatro modelos diferentes con el programa OxCal, dos contiguos y dos secuenciales. Centrándose en la estadística descriptiva, la cronología radiocarbónica del norte de Italia parece ser ligeramente más alta que la convencional, mientras que para el sur de Francia la cronología tradicional se ve confirmada por los modelos bayesianos. El segundo logro ha sido utilizar las dataciones recolectadas para averiguar la presencia de episodios de cambio demográfico en el área investigado entre 1800 y 800 a.C. A través del análisis de frecuencias de las fechas radiocarbónicas incluidas en la base de datos EUBAR hemos podido inferir la estacionariedad poblacional a escala macro del Danubio al Ebro. Por el contrario, las funciones de densidad de probabilidad acumulada y los histogramas de las medianas muestran la existencia de discontinuidades a nivel local. El tercer logro ha sido detectar tres fenómenos de adopción de innovación, que tuvieron lugar en el segundo milenio a.C., es decir, las necrópolis de incineración, las vasijas con asas de apéndice de botón y los cuchillos de metal. En particular, se ha podido observar que la adopción del ritual funerario de la cremación dentro del fenómeno de los Campos de Urnas siguió una tendencia exponencial positiva a escala macro con fechas de aparición diferentes en regiones diferentes. Asimismo, se ha podido modelizar la difusión en el espacio y en el tiempo de la adopción del nuevo ritual funerario. El resultado ha sido la existencia de un claro gradiente espacio-temporal de Este hacia Oeste, del Noroeste de la región alpina hacia el noreste de la Península Ibérica. La misma direccionalidad ha sido reconocida también para la adopción de las asas de apéndice de botón. Finalmente la tesis propone la arquitectura de un modelo basado en agentes para explicar los fenómenos de difusión y adopción de innovación en las primeras sociedades complejas.


In this thesis we have approached the historical problem of cultural standardization at the end of Bronze Age. In particular, we have analyzed phenomena of expansion and adoption of innovation which took place in the 2nd millennium BC in Europe. To tackle this issue, we have decided to follow a quantitative approach. From a methodological point of view, the starting point has been the development of the EUBAR database which collects more than 1700 14C dates of georeferenced archaeological contexts, defined by a set of variables of presence/absence of some functional types. The analyzed region embraces an area from the Ebro to the Danube River (namely, NE Iberian Peninsula, Southern France, Northern Italy, Switzerland, Austria and Southern Germany); the time-span is 1750-750 BC. The critical analysis of each dating, concerning the taphonomic and stratigraphic information of each sample, represents the backbone of the database. The first goal has been to propose a new chronological model based on Bayesian statistical analysis of 14C dates from reliable archaeological contexts in northern Italy and southern France. Although the number of reliable dates for macroscale research remains low, it has been possible to develop four different models with the software OxCal, two contiguous ones and two sequential ones. Focusing on descriptive statistics, the 14C chronology of northern Italy seemed to be slightly higher than the conventional one, while that of southern France is confirmed by the Bayesian models. In both cases, the results claim the absolute necessity of an increase in the amount of 14C dates from selected archaeological contexts. The second goal has been to model demographic continuities and discontinuities between 1800 and 800 BC; the last term is due to the “Hallstatt disaster”. Through the analysis of frecuency of radiocarbon dates collected in the EUBAR database we have infered population stationarity on a macro-scale from the Danube to the Ebro. On the contrary, summed probability calibrated distributions (SCPDs) and histograms of medians show that episodes of change express locally. The third goal has been to detect three phenomena of adoption of innovation which took place in the 2nd millennium BC, i.e. cremation burials, vases with handles with vertical expansion and metal knives. In particular we have been able to observe that the adoption of cremation rite within the Urnfield culture followed a positive exponential trend on a macro-scale with different beginnings in different regions. Such an assumption allowed modeling the spatio-temporal diffusion of cremation burials which has shown to be characterized by a clear east to west gradient from the North-Western Alpine region to the NE of Iberian Peninsula. The same east to west directivity has been recognized for vases with handles with vertical expansion. Eventually the thesis proposes the architecture of an Agent Based Model for explaining phenomena of diffusion and adoption of innovation in early complex societies.

Keywords

Edat del bronze; Radiocarboni; Anàlisi espaial i temporal; Edad de bronce; Radiocarbonio; Análisis espacio-temporal; Radiocarbon; Space-time analysis

Subjects

572 - Physical anthropology

Knowledge Area

Ciències Humanes

Documents

gc1de1.pdf

5.225Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/

This item appears in the following Collection(s)