La experiencia de la contracultura. Ida y vuelta del underground para una aproximación interartística al neo-vanguardismo (Barcelona-Madrid: 1966-2006)

Author

Mercado Durán, Víctor

Director

Trueba Mira, Virginia

Date of defense

2023-02-10

Pages

415 p.



Department/Institute

Universitat de Barcelona. Facultat de Filologia

Abstract

[spa] El presente proyecto de investigación es, sobre todo, un monográfico sobre la contracultura en España, pero también una aproximación a las distintas manifestaciones artístico-literarias que atraviesan la segunda mitad del siglo XX hasta bien entrado el nuevo milenio a partir del «underground», término más amplio que el de «contracultura» en tanto que este último solo designa la encarnación pasajera del underground en los años sesenta. En la que es una de sus principales operaciones, esta tesis consigue establecer relaciones entre distintas escenas del underground ibérico (la contracultura barcelonesa, la Movida madrileña y la subcultura electrónica) y una serie de corrientes literarias que han soportado la etiqueta de lo «“neo”» (el neo-vanguardismo de los novísimos, el neo-esteticismo de Ana Rossetti, el neorrealismo de la generación Kronen y el neo-vanguardismo de la generación avant-pop). Todo ello sin perder de vista las ciudades de Barcelona y Madrid, con las que el underground establece a lo largo del periodo historiado un sistema de alternancia cuya ley de repartición obedece a la idiosincrasia del suelo español. Asimismo, en su intento de agrupar toda una serie de fenómenos a partir de un único centro, la contracultura, esta investigación realiza otras dos operaciones. Por un lado, y según cierta definición de underground (algo que «emana de abajo y va subiendo», que «asciende conformando un nuevo relato que ya no es dictado por el poder», y que puede ser reconocido tanto en el Siglo de Oro como en el romanticismo y en la bohemia parisina), se trata de reconocer una dinámica histórica inmanente al propio proceso cultural, de comprender qué condiciones de positividad hacen de la contracultura un acontecimiento discursivo posible en el umbral de nuestro tiempo y cómo, a través del situacionismo, la intención vanguardista se actualiza hasta desembocar en la revolución política y en la revolución cultural. Por otro lado, una tercera operación gira en torno a la subjetividad, llevándose así a cabo una deconstrucción de la contracultura a través de sus más elementales modos de experiencia: el sexo, la droga, la locura, la vida en comunidad, el mal, en tanto que prácticas, modos de existencialización, campos de percepción y/o de afectación desde los que volver transformado, desubjetivado, para que hablar de la contracultura sea también, sobre todo, otro tipo de experiencia.


[eng] The present research project is, above all, a monograph on the counter- culture in Spain, but also an approach to the different artistic and literary mani- festations that crossed the second half of the twentieth century until well into the new millennium from the ‘underground’, a broader term than ‘counterculture’ insofar as the latter only designates the passing incarnation of the underground in the sixties. In what is one of its main operations, this thesis manages to establish relationships between different scenes of the Iberian underground (the Barcelona counterculture, the Madrid Movida, and the electronic subculture) and a series of literary currents that have endured the label of ‘neo’ (the neo-avant- gardism of the novísimos, the neo-aestheticism of Ana Rossetti, the neo-realism of the Kronen generation and the neo-avant-gardism of the avant-pop genera- tion). All this without losing sight of the cities of Barcelona and Madrid, with which the underground establishes throughout the historical period a system of alternation whose law of distribution obeys the idiosyncrasy of the Spanish soil. Likewise, in its attempt to group a whole series of phenomena from a single cen- ter, the counterculture, this research performs two other operations. On the one hand, and according to a certain definition of underground (something that ‘emanates from below and rises’, that ‘ascends forming a new narrative that is no longer dictated by power’, and that can be recognized as much in the Siglo de Oro as in romanticism and Parisian bohemia), it is a matter of recognizing a historical dynamic immanent to the cultural process itself; but also to understand what conditions of positivity make the counterculture a possible discursive event on the threshold of our time, and how, through situationism, the avant-garde inten- tion is actualized until it leads to political and cultural revolutions. On the other hand, a third axis pivots around subjectivity, thus carrying out a deconstruction of the counterculture through its most elementary modes of experience: sex, drugs, madness, community life, evil, as practices, modes of existentialization, calls of new fields of perception and/or of affectation from which to return trans- formed, disubjectivized, so that to speak of counterculture is also, above all, another type of experience.

Keywords

Contracultura; Counterculture; Avantguarda (Estètica); Vanguardismo (Estética); Avant-garde (Aesthetics); Espanya; España; Spain; 1966-2016

Subjects

82 - Literature

Knowledge Area

Ciències Humanes i Socials

Note

Programa de Doctorat en Tradició i Originalitat en la Literatura Espanyola i Hispanoamericana

Documents

VMD_TESIS.pdf

7.291Mb

 

Rights

ADVERTIMENT. Tots els drets reservats. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

This item appears in the following Collection(s)