Límites e identidades. Un estudio del personaje en el cine moderno europeo

Author

Jaramillo Ampuero, Gloria Patricia

Director

Monterde, José Enrique, 1953-

Tutor

Monterde, José Enrique, 1953-

Date of defense

2019-01-16

Pages

329 p.



Department/Institute

Universitat de Barcelona. Departament d'Història de l'Art

Abstract

La presente investigación está centrada en el estudio de la modernidad cinematográfica dentro del contexto europeo. Su delimitación cronológica se extiende desde sus primeras manifestaciones, a mediados de los años cuarenta, hasta su declive histórico, a finales de los años setenta. El cine moderno surgió en Europa a mediados del siglo XX dentro del contexto de crisis generalizada en la que se encontraba sumida la industria cinematográfica europea como consecuencia de la II Guerra Mundial. Como parte de los procesos de recuperación de la industria surgió un nuevo cine adquirió la etiqueta de moderno, en la medida que propició nuevas maneras de concebir la práctica fílmica. De la mano con este nuevo cine se produjo una reivindicación de la figura del autor, de modo que el filme se convirtió en una vía de expresión personal y, por tanto, en una herramienta discursiva, vinculada a una determinada “visión de mundo”. Esta discursividad del filme fue materializada a través de un nuevo tipo de personaje que se diferenciaba del canon preestablecido por el cine clásico, puesto que no manifestaba características bien definidas: era una figura límite que oscilaba entre la reivindicación de una subjetividad en crisis y una identidad alienada. Siguiendo esta reflexión, la investigación plantea como hipótesis la existencia de una relación liminar entre estas dos formas de representar la identidad del personaje fílmico moderno: por un lado, encarna la inclusión de un nuevo verosímil arraigado a una cierta propuesta ideológica, y, por otro lado, opera como una herramienta deconstructiva del artificio que se esconde tras ese verosímil. Aquella subjetividad en crisis del personaje, su inestabilidad identitaria o su identidad estereotipada constituyen mecanismos que desmantelan los criterios reificados de lo posible o lo real. Para ahondar en esta problemática, la investigación lleva a cabo un recorrido por la incidencia del capitalismo y de la industria cultural en los modos de construcción del personaje fílmico moderno, en tanto que las nuevas estructuras socioeconómicas instauradas en Europa una vez finalizada la IIGM provocaron una fractura en la unidad del sujeto y en sus modos de experiencia. Posteriormente, se desarrolla una síntesis del devenir teórico del concepto de autoría y su relevancia crítico-ideológica. Esto conduce hacia el estudio del personaje fílmico moderno y su identidad liminar para, finalmente, abordar las transformaciones que experimenta el relato fílmico en función de este nuevo tipo de personaje. Una vez desarrollado este recorrido teórico, se lleva a cabo un ejercicio conclusivo que evalúa el modo en el que esta configuración liminar de la identidad del personaje está relacionada con una cierta superación de lo moderno en el cine a través de una nueva concepción de la realidad.


This project focuses on Modern Cinema in the European context. Chronologically, it delimits itself between its first manifestations –during the mid-40’s– and its historic downfall by the end of the 70’s. When Modern Cinema appeared in Europe, film industry was going through a generalized crisis as a consequence of World War II. As part of its recovery process, a new kind of film, which became tagged as modern, appeared, which propelled new ways to conceive film practice. Hand in hand with the appearance of this new kind of film, a revindication of the author figure also took place; film became a way of personal expression and, thus, a discursive tool linked to a determined “world view”. Modern filmic discourse materialized through a new kind of character, one that differed from the preestablished canons set put by classic cinema. This modern character lacked well established characteristics: it was a limit figure, one that oscillated between a state of revindication (of a subjectivity in crisis) and alienation. This paper hypothesizes the existence of a borderline relationship between these two ways to represent character identity in modern European film. On one hand, the modern character incarnates a new kind of verisimilitude that’s linked to a certain ideology. On the other hand, it operates as a means of deconstructing the artifice that hides behind such verisimilitude. A subjectivity in crisis (an effect of an unstable, but at the same time stereotyped identity) constitutes the mechanism to dismantle reified criteria of what’s possible or what’s real. To delve into this problem, this paper investigates capitalism and cultural industry; it addresses their effects on the means of character creation. It looks at how socioeconomic structures implemented in Europe after WWII provoked a fracture on the unity of the subject and the subjective experience. After that, it develops into a theoretical summary on the concept of authorship, and its (critical/ideological) relevance. This drives us into a study of the modern character and its borderline identity, that will in turn lead us to address the transformation narrative itself took, as an effect of the appearance of such figure. Once the theoretical path has been traversed, we perform an exercise on which we postulate how the borderline nature of the modern character might actually be related to an overcoming of the modern in film via a new conception of reality.

Keywords

Cinematografia; Cine; Motion pictures; Teoria del cinema; Teoría del cine; Film theory; Història de la cinematografia; Historia de la cinematografía; History of cinematography; Art europeu; Arte europeo; European art; Modernitat; Modernidad; Modernity

Subjects

77 - Photography and similar processes

Knowledge Area

Ciències Humanes i Socials

Documents

GPJA_TESIS.pdf

19.82Mb

 

Rights

ADVERTIMENT. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

This item appears in the following Collection(s)